Ծանր դիսմենորեան կամ Անդերշի և Միլսոնի դասակարգմամբ 3-րդ մակարդակի դիսմենորեան առկա է լինում էնդոմետրիոզով տառապող բուժառուների մեծամասնության շրջանում՝ առաջին իսկ դաշտանից սկսած։
Բազմաթիվ հետազոտություններ հաստատում են, որ ծանր դիսմենորեայով տառապող՝ դեռևս պատանեկություն ոտք չդրած աղջիկները կենտրոնական գերզգայունացման վիճակում են, որը, հավանաբար, քրոնիկական կոնքացավի, ինչպես նաև ուղեկցող հիվանդությունների զարգացման պատճառն է։
Շատ հեղինակներ ծանր դիսմենորեան համարում են էնդոմետրիոզի նախանշան։ Ուստի ծանր առաջնային դիսմենորեայի կառավարումը կոնքացավի վարման և էնդոմետրիոզի կանխարգելման հիմնական առանցքներից է: Թեև էնդոմետրիոզային ախտահարումները կարող են խորացնել ցավային կլինիկական պատկերը, դրանք հազվադեպ են բացատրում նեյրոպաթիկ ցավը: Էնդոմետրիոզային հանգույցներով նյարդային ցողունների սեղմումը հազվադեպ է։ Մյուս կողմից՝ հիվանդների կենտրոնական գերզգայունացման ֆոնին նոցիպլաստիկ տիպի նեյրոպաթիկ ցավ հաճախ է հանդիպում։
Վարումը բազմամեթոդ է։ Հորմոնային բուժումն օգնում է վերահսկելու ոչ միայն էնդոմետրիոզի օջախները, այլև քրոնիկական ցավը։ Փաստացի, ամենորեա առաջացնելը հնարավորություն է տալիս վերացելու ծանր դիսմենորեայի կրկնվող նոցիցեպտիվ ազդակները և կանխելու դաշտանի ընթացքում կենտրոնական գերզգայունացման երևույթների վատթարացումը։
Ծանր դիսմենորեան կամ դրա նոպաները կարելի է մեղմել 1-ին կամ 2-րդ մակարդակի ցավազրկողներով, մինչդեռ 3-րդ մակարդակի ցավազրկող ափիոնատիպ դեղամիջոցները երբեք չպետք է նշանակվեն այս ցուցմամբ:
Քրոնիկական ցավի դեպքում առաջարկվում է հիմնական (բազային) բուժում։ Այն ներառում է կենտրոնական զգայունացման վրա ազդող հակաընկճախտային կամ հակաէպիլեպտիկ դեղամիջոցներ։
Ֆիզիոթերապիան, ՆԱԷԽ-ը (նյարդերի անդրմաշկային էլեկտրախթանում) և ճանաչողական-վարքային բուժումները առաջին շարքի բազմամեթոդ բուժման մաս են։
Քննարկվում են վիրահատական միջամտության և երկրորդ կամ երրորդ շարքի այնպիսի բուժումների ցուցումները, ինչպիսիք են բոտուլինային թունանյութի արգանդային ներարկումները՝ արգանդադիտման հսկողության տակ, սալբուտամոլը կամ կանաբիդիոլը։
La dysménorrhée sévère, ou dysménorrhée de grade 3 de la classification d’Andersch et Millson, est présente dès les premières règles, chez la grande majorité des patientes souffrant d’endométriose. De nombreux travaux confirment que les jeunes filles porteuses de dysménorrhée sévère sont en situation d’hypersensibilisation centrale, vraisemblablement à l’origine de l’évolution douloureuse chronique pelvienne ainsi que des comorbidités. De nombreux auteurs considèrent la dysménorrhée sévère comme précurseur de l’endométriose. Le contrôle de la dysménorrhée sévère primaire apparaît ainsi comme l’un des axes majeurs de la prise en charge de la douleur pelvienne et de la prévention de l’endométriose. Si les lésions d’endométriose peuvent venir aggraver le tableau clinique douloureux, elles n’expliquent que rarement la douleur neuropathique. Les compressions par les nodules d’endométriose des troncs nerveux sont rares. En revanche, la douleur d’allure neuropathique, de type nociplastique, dans le cadre de l’hypersensibilisation centrale des patientes est fréquente. La prise en charge est multimodale. Les traitements hormonaux permettent non seulement le contrôle des lésions d’endométriose mais également de la douleur chronique. En effet, l’induction d’une aménorrhée permet de supprimer les influx nociceptifs répétés de la dysménorrhée sévère et d’éviter l’aggravation des phénomènes d’hypersensibilisation centrale pendant les périodes de règles. Les dysménorhées sévères ou des crises peuvent être soulagées par des antalgiques de palier 1 ou 2. En revanche, les morphiniques de palier 3 ne doivent jamais être prescrits dans cette indication. En cas de douleur chronique, un traitement de fond est proposé. Il fait appel aux antidépresseurs agissant sur la sensibilisation centrale ou aux antiépileptiques. La physiothérapie, les TENS (transcutaneous electrical nerve stimulation) et les thérapies cognitivo-comportementales font partie du traitement multimodal de première ligne. Les indications de la chirurgie et des traitements de deuxième ou troisième ligne, comme les injections de toxine botulinique utérines sous hystéroscopie, le salbutamol ou le cannabidiol sont discutées.
Severe dysmenorrhoea, or grade 3 dysmenorrhoea according to the Andersch and Millson classification, is present in the vast majority of patients suffering from endometriosis from the first menstrual period. Numerous studies confirm that young girls with severe dysmenorrhoea are in a situation of central hypersensitivity, which is probably at the origin of chronic pelvic pain and co-morbidities. Many authors consider severe dysmenorrhoea to be a precursor of endometriosis. Controlling primary severe dysmenorrhoea therefore appears to be one of the major focus in the management of pelvic pain and the prevention of endometriosis. While endometriosis lesions can aggravate the clinical picture of pain, they rarely explain neuropathic pain. Compressions of nerve trunks by endometriosis nodules are rare. However, neuropathic pain, of the nociplastic type, as part of patients' central hypersensitivity, is common. Treatment is multi-modal. Hormonal treatments are not only control endometriosis lesions, but also chronic pain. By inducing amenorrhoea, the repeated nociceptive influxes of severe dysmenorrhoea can be suppressed, and central hypersensitivity during the menstrual period can be prevented from worsening. Treatment of severe dysmenorrhoea or attacks can benefit from level 1 or 2 analgesics. However, level 3 should never be prescribed in this indication. In the case of chronic pain, a background treatment is proposed. This involves anti-depressants that act on central sensitisation or anti-epileptics. Physiotherapy, TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulator) and cognitive-behavioural therapies are part of the multimodal first-line treatment. The indications for surgery and second- or third-line treatments, such as uterine botulinum toxin injections under hysteroscopy, salbutamol or CBD, are discussed.
